Не давярайце чат-ботам з навінамі: вынікі даследавання
5 лістапада 2025
Паўсотні медыяарганізацый правералі, наколькі можна давяраць ChatGPT (і падобным) у пытаннях актуальных навін. І выпусцілі даследванне ў кастрычніку 2025 года. Deutsche Welle коратка пераказала асноўнае. «Берасцейская Вясна» пераклала з ангельскай на беларускую, а таксама дадала некалькі прыкладаў з беларускага кантэксту.
Выява зроблена БАЖ пры дапамозе ChatGPT
Што за даследванне?
81% з усіх адказаў ШІ былі хібнымі, прычым 45% змяшчалі хаця б 1 сур’ёзную памылку. Даследванне ацэньвацала адпаведнасць адказаў па крытэрах: дакладнасць, цытаванне, адрозненне меркаванняў ад фактаў, прадастаўленне кантэксту.
«Берасцейская Вясна» спытала чатыры ШІ чат-бота: «Праз якія памежныя пераходы можна прыехаць з Беларусі ў Літву?». Гэтыя пытанні мы задавалі 1 лістапада 2025 — то бок тады, калі літоўска-беларуская мяжа ўжо некалькі дзён як закрытая (выключэнні толькі для дыпламатаў і вяртання еўрапейцаў у Літву). Gemini, ChatGPT, Perplexity часткова спасылаліся на не самыя рэлевантныя крыніцы, але далі цалкам праўдзівыя адказы. Copilot жа не толькі адказаў, што можна прыехаць праз 2 наземных пераходы — але і прапанаваў паляцець з Беларусі ў Літву самалётам (хаця прамога авіязлучэння паміж Беларуссю і Літвой няма ўжо шмат гадоў).
Як здараюцца памылкі ў адказах ШІ?
Чат-боты таксама могуць «галюцынаваць» і калі інфармацыі не хапае, проста выдумляе яе (і нават можа выдумаць спасылкі на крыніцы). Аўтары даследвання падкрэсліваюць, што чат-боты даюць такія адказы настолькі ж упэўнена, як і праўдзівыя.
«Берасцейская Вясна» спытала ChatGPT, якія творы Святланы Алексіевіч вывучаюць у беларускіх школах. У адказ ШІ назваў 4 існуючыя кнігі аўтаркі, а таксама нейкую «Малітву на крыві». Насамрэч Алексіевіч ніколі не пісала такой кнігі. Але чат упэўнена даў кароткае апісанне гэтага (неіснуючага) твору.
Што трэба рабіць?
Таксама даследчыкі заклікалі ўрады розных краін і стваральнікаў ШІ прымаць захады ды рабіць незалежны маніторынг чат-ботаў.
@bajmedia
Віктар Марчук: Лічба можа замяніць паперы, але давер не заменіць нішто
03.11.2025
Гайд для журналістаў: як этычна і бяспечна пісаць пра вызваленых палітвязняў
24.10.2025
Ці здольны штучны інтэлект падмяць пад сябе журналістыку?
08.05.2025
Як выглядалі вокладкі часопіса «Беларуская работніца і сялянка» ў 1920‑я? Гартаем падборку
24.09.2025
